Pomimo konsekwentnie realizowanej polityki antynikotynowej, wyniki najnowszych badań wskazują, że 26% Polaków regularnie pali papierosy. Co roku blisko 67 tys. Polek i Polaków wpisuje się w globalne statystyki zgonów, które powoduje czynne jak i bierne palenie. Okazjonalne sięganie po papierosa, choć trudno zaliczyć do zdrowych, nie jest jeszcze uzależnieniem. Osoby, które palą narażone są jednak na nikotynizm, czyli na uzależnienie od nikotyny będącej psychoaktywnym alkaloidem.
Rodzaje uzależnienia od papierosów
Gdy mowa jest o uzależnieniu od papierosów, czy też bardziej szczegółowo – nikotyny, chodzi o jego dwa rodzaje. Pierwsze ma charakter behawioralny biorący swoje źródło od powtarzanej często czynności – w tym wypadku palenia, a drugie natomiast ma podłoże fizjologiczne, w którym znaczącą rolę odgrywa nikotyna. Przy pojęciu nikotynizmu ważne są oba rodzaje. Sama nikotyna ma zbliżone działanie do substancji, które są zabronione przez prawo, czyli kokainy oraz opiatów.
Jak nikotyna działa na ludzki organizm?
Znajdująca się w papierosach nikotyna wpływa bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy. W mózgu osoby regularnie sięgającej po papierosy pojawia się więcej receptorów nikotynowych, które wraz z upływem czasu i kolejnymi porcjami nikotyny stają się mniej wrażliwe. W rezultacie, aby zapewnić im nasycenie, palacz coraz częściej sięga po papierosy. Ten mechanizm jest bardzo podobny do sytuacji, gdy mowa jest o uzależnieniu od alkoholu czy narkotyków. Odcięcie receptorów od dostaw nikotyny wiąże się z przykrymi konsekwencjami głodu nikotynowego.
Objawy nikotynizmu
Regularne palenie papierosów powoduje farmakologiczne uzależnienie. Przerwa w paleniu powoduje wszystkie możliwe objawy odstawienia, których palacze mogą uniknąć tylko poprzez sięgnięcie po kolejnego papierosa. Wśród najczęstszych objawów nikotynizmu znajdują się:
- zwiększona tolerancja organizmu na nikotynę
- niepożądane objawy przy dłuższej przerwie w paleniu, np. zdenerwowanie
- zwiększone i niekontrolowane zużycie tytoniu (bezwiedne, podświadome sięganie po papierosa)
- paleniem papierosów pomimo przemożnej chęci ich odstawienia
- przedkładanie palenia papierosów ponad innej czynności
- kontynuowanie palenia pomimo świadomości zagrożeń i negatywnego wpływu na zdrowie
W upowszechnieniu świadomości uzależnienia od nikotyny pomógł fakt, że w latach 90. nikotynizm został uwzględniony w klasyfikacji DSM, czyli w oficjalnej klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Aby stwierdzić nikotynizm należy skonsultować się ze specjalistą. W potwierdzeniu diagnozy pomóc może test Fagerströma, który polega na udzieleniu odpowiedzi na konkretne pytania związane z paleniem papierosów i codziennymi nawykami z tym związanymi.
Jak przeciwdziałać uzależnieniu od nikotyny?
Najprostsze rozwiązanie nasuwa się samo. Jest nim oczywiście całkowite nie palenie oraz natychmiastowe rzucenie papierosów, ale świat nie jest idealny i nie każdemu się to udaje od razu. Gdy dochodzi do uzależnienia niezbędne może okazać się leczenie farmakologiczne, nikotynowa terapia zastępcza lub terapia terapia indywidualna bądź grupowa.
W rzuceniu palenia przydatne mogą okazać się wspomagacze, czyli dostępne na rynku tabletki Recigar lub plastry, które wspierają osoby chcące zakończyć ten uciążliwy nałóg. Stosowanie tego rodzaju wyrobów nie daje gwarancji sukcesu, ale na pewno pomaga w powrocie do życia bez dymu papierosowego.
